Povodom Dana evropske kulturne baštine i Evropske nedelje mogućnosti, Evropa Nostra Srbija i Delegacija Evropske unije u Srbiji sa zadovoljstvom objavljuju da se Nagrada „Heroji nasleđa“ za 2024. godinu dodeljuje SVETLANI SPAJIĆ, izuzetnoj tradicionalnoj pevačici, zaštitarki nematerijalnog kulturnog nasleđa i kulturnoj aktivistkinji.
Svetlana Spajić (Loznica, 1971) je srpska tradicionalna pevačica, izvođač, pedagog, kulturni aktivista i prevodilac. Pored izvođenja srpske narodne muzike, poznata je i po saradnji sa svetskim umetnicima poput Marine Abramović i Roberta Vilsona.
Pevala je u grupama „Paganke“, „Moba“, „Drina“, „New Ritual Group“, „Žegar živi“, Pjevačka družina Svetlane Spajić i drugim.
Saradnik je Međunarodne kulturne mreže „Projekta Rastko“ od osnivanja 1997, „Radio Svetigore“ i drugih kulturnih ustanova. Autor je emisija posvećenih tradicionalnoj kulturi.
Od 1993. posvećena je negovanju i očuvanju srpske tradicionalne kulture, sakupljajući i učeći na terenu, od izvornih pevača najstarije generacije. Njen repertoar srpske arhaike iz svih krajeva („od Kninske do Negotinske Krajine“) obuhvata i najstarije tradicionalne pevačke oblike iz Podrinja, poput pesama „na glas“, kantalica i pesama „na bas“.
Sa dvadeset četiri godine izabrana je u Solunu kao najmlađi član u elitni Interbalkanski tradicionalni ansambl sastavljen od najboljih tradicionalnih umetnika Balkana (Solun, Prvi međubalkanski festival kulture, 1995). Učestvovala je u domaćim i internacionalnim muzičkim i pozorišnim projektima i nastupala sa svetski poznatim vokalnim umetnicima i muzičarima: Janka Rupkina, Stela Čiveše, Domna Samiu, Sainko Namčilak, „Balkan Bit Boks“, Entoni Hegarti…
Koncerte i predavanja držala je u prestižnim inostranim koncertnim holovima, festivalima i institucijama: WOMAD, WOMEX, Koncertgebau (Amsterdam), Koncerthaus (Beč), „Teatro Real“ (Madrid), „Dom“ (Moskva), Muzej moderne umetnosti (Njujork), Jad Vašem (Jerusalim), Grotovski institut (Vroclav), Muzej savremene umetnosti (Los Anđeles)…
Dugi niz godina sarađuje sa kompozitorom i instrumentalistom Borisom Kovačem i član je njegovog kamernog sastava „New Ritual Group“.
Učestvuje u projektima čuvene svetske umetnice Marine Abramović, a 2011. godine angažovana je na pozorišnom projektu „Život i smrt Marine Abramović“ eminentnog režisera Roberta Vilsona.
Svetlana Spajić, rodom iz Loznice, prepoznata je po svom dugogodišnjem radu na očuvanju srpskog i balkanskog vokalnog nasleđa. Njeno delovanje ne samo da oživljava drevne muzičke tradicije, već ih uspešno povezuje sa savremenim muzičkim tokovima i predstavlja ih široj evropskoj i svetskoj publici. Kroz svoju karijeru, Svetlana je sarađivala sa međunarodno priznatim umetnicima kao što su Marina Abramović, Robert Vilson i Boris Kovač, dodatno osnažujući most između srpske kulturne tradicije i globalne umetničke scene.
Odluka o dodeli nagrade „Heroji nasleđa“ za 2024. Godinu
Žiri Nagrade „Heroji nasleđa“ koju dodeljuju Evropa Nostra Srbija i Delegacija Evropske unije u Srbiji, na osnovu pristiglih predloga i nakon pažljive analize dostavljenih nominacija, na sednici održanoj 19. septembra 2024. godine, doneo je odluku da se godišnja nagrada za 2024. godinu dodeli Svetlani Spajić za njen izvanredan doprinos očuvanju i promociji nematerijalnog kulturnog nasleđa.
Obrazloženje:
Svetlana Spajić, istaknuta tradicionalna pevačica, zaštitarka nematerijalnog kulturnog nasleđa i kulturna aktivistkinja, nominovana je od strane World Music Asocijacije Srbije, reprezentativnog udruženja u oblasti nematerijalnog kulturnog nasleđa. Žiri je većinom glasova doneo odluku da je Svetlana Spajić dostojna ove prestižne nagrade kako zbog svoje dugogodišnje posvećenosti očuvanju srpske i balkanske vokalne tradicije, tako i njenog neprocenjivog doprinosa istraživanju, dokumentovanju, interpretaciji i prenošenju tih tradicija novim generacijama.Ono što Svetlanu Spajić izdvaja jeste njena sposobnost da na jedinstven način spoji tradicionalno sa savremenim, povezujući srpsko kulturno nasleđe sa evropskim muzičkim tokovima. Njen rad predstavlja most između prošlosti i sadašnjosti, lokalnog i međunarodnog. Kroz saradnju sa svetski priznatim umetnicima, uspešno promoviše srpsko nematerijalno kulturno nasleđe na globalnoj sceni.
Posebno treba istaći njenu dugogodišnju saradnju sa kompozitorom i instrumentalistom Borisom Kovačem, sa kojim je član kamernog sastava „New Ritual Group“. Ovaj sastav, prepoznatljiv širom sveta u krugovima world music scene, odlikuje jedinstveni spoj tradicije i savremenih muzičkih izraza.
Osim rečenog, Svetlana Spajić je imala važnu ulogu u projektima Marine Abramović, a 2011. godine je angažovana je i u pozorišnom projektu „Život i smrt Marine Abramović“, u režiji pozorišnog reditelja i umetnika Roberta Vilsona.Svetlana Spajić čestvovala je i u brojnim muzičkim i pozorišnim projektima sa svetski poznatim umetnicima kao što su Janka Rupkina, Domna Samiu i Anthony Hegarty. Njeni nastupi na prestižnim festivalima i u koncertnim dvoranama poput WOMAD-a, WOMEX-a i Muzeja moderne umetnosti u Njujorku dodatna su potvrda njenog umetničkog i kulturnog zamaha.
Svetlana Spajić svojim ličnim angažovanjem i kroz rad sa svojom pevačkom družinom inspiriše i mlade ljude da se posvete tradicionalnom pevanju, pokazujući tako da je kulturno nasleđe vitalan deo našeg identiteta i da ima značajnu ulogu u savremenom društvu.
Od posebnog je značaja to što Svetlana Spajić uspešno kombinuje umetnički rad sa kulturnim aktivizmom, čime doprinosi promociji politike očuvanja kulturnog nasleđa u širem društvenom kontekstu. Kao rezultat njenog rada, trajno su sačuvani i dokumentovani mnogi oblici muzičke baštine iz Srbije i regiona.
Treći put zaredom, nagrada „Heroji nasleđa“ ide u ruke žene, čime se dodatno potvrđuje ključna uloga žena u očuvanju i promociji nasleđa. Svetlana Spajić je svojim neumornim radom pokazala kako pojedinac može da ima ogroman uticaj na očuvanje i valorizaciju kulturnog nasleđa, čime je ona pravi uzor za buduće generacije.
Odluku je doneo žiri u sastavu:
1. dr Slavica Vujović, predsednica Evropa Nostra Srbije i predsednica žirija
2. Sena Marić, Delegacija Evropske unije u Srbiji
3. dr Dubravka Preradović, istoričarka umetnosti, Evropa Nostra Srbija
4. Anita Mančić, glumica
5. dr Katarina Živanović, kustoskinja, Evropa Nostra Srbija
6. Stanka Čoban, dobitnica nagrade „Heroji nasleđa“ za 2022. godinu
7. Viktorija Aladžić, dobitnica nagrade „Heroji nasleđa“ za 2023. godinu
U Beogradu,
Nagrada „Heroji nasleđa“ dodeljuje se pojedincima koji su dali izuzetan doprinos očuvanju kulturnog nasleđa Srbije, a Svetlana Spajić se ove godine izdvojila svojim jedinstvenim doprinosom očuvanju i promociji nematerijalne baštine, posebno tradicionalnog srpskog pevanja. Svetlana Spajić nominovana je od strane World Music Asocijacije Srbije.
Svečana dodela nagrade biće tradicionalno održana u decembru 2024. godine.