Uz Međunarodni dan sećanja na žrtve Holokausta
Svetski dan sećanja na žrtve Holokausta, 27.1. ustanovljen je rezolucijom Generalne skupštine Ujedinjenih nacija 1. novembra 2005. godine.
Taj 27. januar (svetski Dan sećanja na Holokaust), međunarodna zajednica obeležava kao upozorenje na stalnu opasnost od rasne, nacionalne i verske mržnje zasnovane na predrasudama, i kao potrebu da se reafirmišu ljudska prava, prevencija i kažnjavanje zločina genocida. A i kao podrška obrazovanju, sećanju i istraživanju kako na nacionalnom tako i na međunarodnom nivou, kroz informisanje javnosti, slobodi pristupa i istraživanju arhiva.
Pod okupacijom nemačkog Rajha u svim zemljama Evrope, a i u samoj Nemačkoj, sprovođen je genocid nad Jevrejima, Romima, i slovenskim narodima – Srbima, i to na osnovu Zakona o zaštiti nemačke krvi. Radile su gasne komore, izgoni, egzekucije bez dokaza, zatvori, geta, eksperimentalni skalpeli nemačkih lekara u Aušvicu, Dahau, Buhenvaldu, Jasenovcu, i drugim učilištima širom Evrope.
Stradalo je oko 6 i po miliona Jevreja, 700 hiljada Srba, i oko 3 i po miliona Roma, koji kao da su prolazili kroz Danteov pakao od Vitosa preko Jašija do Aušvica i Jasenovca.
Prema Adolfu Hitleru i nacizmu koji je stvorio, u programu od 25 tačaka koji je izložio 24. februara 1920. godine između ostalih je da samo član rase može biti građanin, a to je isključivo onaj koji ima nemačke krvi bez obzira na veru. Dakle, nijedan Jevrejin ne može biti član rase (antisemitizam) i to je zauzimalo istaknuto mesto u njegovoj nacistkičkoj ideologiji i propagandi.
Iz njegovog programa o zaštiti i politike rajhskancelara od 30. januara 1933. godine, jasno se vidi da je planirao i pripremao teren za vođenje agresorskog rata protiv izvesnog broja drugih država i da se pripremao za zločin protiv mira i genocid nad jevrejskim, slovenskim i romskom narodu.
I u Pavelićevoj Nezavisnoj Državi Hrvatskoj (NDH) koja je proglašena 10. aprila 1941. godine pod pokroviteljstvom nacističke Nemačke i fašističke Italije a obuhvatao je Hrvatsku, Bosnu i Hercegovinu i oblast Srem – prostor na kome je živelo oko 6,3 miliona stanovnika od kojih su više od trećine bili Srbi. Išlo se za potpunom likvidacijom Srba, Jevreja i Roma, kaže Bajram Haliti, direktor Instituta za Evropske studije Roma i istraživanja zločina protiv čovečnosti i međunarodnog prava.
U zverstvima i po sadizmu prema Srbima, Jevrejima i Romima, ustaše su gotovo nadmašile svoje gospodare. Uštice, Gradina, Stara Gradiška, Jasenovac su mesta strave i užasa. Ustaše su noževima klali, sekirama i maljevima ubijali nedužne Srbe, Jevreje i Rome. Na zverski način su mučili Romske žene, muškarce i decu su klali noževima, bradvama, sekirama ubijala, streljali, u krematorijima spaljivali, vešali, morili glađu, žeđu i hladnoćom.
Genocid nad Romima je često osporavan. Obično se tvrdilo da su Romi bili asocijalni problem, što je netačno, i da ih pored slovenskog i jevrejskog naroda treba istrebiti.
75 godina je prošlo od kako je završen Drugi svetski rat, a još se uvek vode rasprave o tome da li su Romi bili žrtve Holokausta. Romi su u Drugom svetskom ratu doživeli genocid kao i Srbi i Jevreji, ali im to do danas deo svetske naučne i intelektualne javnosti osporava. Razlog je što genocid nad Romima nije bio u fokusu pravnih procesa koji su vođeni posle kapitulacije Nemačke i njenih ratnih saveznika, te nestanka tzv. NDH i upravo zbog nedefinisanog ustavnopravnog statusa Roma i sociološke degradacije kojoj su bili izloženi kroz istoriju.
Jasenovac je večna opomena. O njemu treba pisati, govoriti, snimati filmove. Ne da bi se ljudi zastrašivali nego da se rasizam ne zaboravi i da se opomene na opasnost koja svetu preti od rastućeg neonacizma. Fašizam i nacizam su suviše zla naneli čovečanstvu da bi lako i brzo mogli biti zaboravljeni. Genocid nad Romima odneo je u Evropi, prema nekim računicama, oko 3 i po miliona žrtava. Istoričari zaboravljaju tih 3 i po miliona Roma koji su nestali u dimu krematorijuma ili lomača koje su podigli nacisti. Međutim, to je činjenica, u većini dela koja obražuju svet koncentracionih logora nema ni retka čak ni fraze.
Tišina, zaborav, Cigani, nepoznato.
Žarko Pavlović
