Kako bi se sprečilo dalje ugrožavanje životne sredine i racionalizovala eksploatacija prirodnih resursa poslednjih decenija nasuprot modelu linearne ekonomije razvija se model cirkularne ili kružne ekonomije.
Sa idejom da sagleda uslove, potrebe i moguće prepreke u razvoju i primeni ovih novih modela poslovanja i ohrabri lokalne zajednice, javno-komunalna preduzeća, preduzetnike i preduzetnice, mala i srednja preduzeća, udruženja i druge zainteresovane aktere da započnu transformaciju ka cirkularnoj ekonomiji, udruženje „Inženjeri zaštite životne sredine“ iz Novog Sada, u sklopu projekta Zeleni inkubator, uradilo je istraživanje u 40 opština i gradova u Republici Srbiji.
Šabac je jedna od lokalnih samouprava koja je bila uključena u analizu, a rezultati i preporuke za socioekonomskim razvoj zajednice zasnovanim na principima cirkularne ekonomije objedinjeni su u publikaciji „Polazne osnove za tranziciju ka cirkularnoj ekonomiji u Šapcu.“
Kao sedište Mačvanskog upravnog okruga, a osim gradskog naselja, Šabac obuhvata još 51 naseljeno mesto na teritoriji tri mikroregije – Mačve, Pocerine i Posavine.
U prvoj polovini 2021. godine na teritoriji grada bilo je registrovano 1.571 privredno društvo i 3.798 preduzetnika i preduzetnica. Šabac ima dve industrijske zone, ukupne površine 800 ha, a trenutno je u upotrebi 44 odsto prostora, koji koristi 51 privredni subjekt.
Lokalna samouprava evidentirala je kao dominantne industrijske grane u gradu hemijsku, farmaceutsku, metaloprerađivačku, mašinsku i prehrambenu industriju, građevinarstvo i industriju građevinskog materijala, a kao značajne privredne subjekte: Mlekaru Šabac, Vescovini Group – SBE Serbia, Poseidon Group, InnFlex – Vopachel, FRUTTI – Sinalco, Yazaki, Elixir Zorka mineralna đubriva, Hemofarm Šabac, Gudmark Group, HBIS Group Serbia Iron&Steel Šabac, Zorka keramika, Darkom i druge.
Kako bi se energetski resursi koristili na održiv način i definisalo odgovorno ponašanje zajednice prema životnoj sredini, Skupština grada 2018. godine usvojila je Energetsku politiku grada Šapca. Između ostalog, dokumentom su postavljeni ciljevi da se:
– počne sa upotrebom biomase u sistemu daljinskog grejanja na teritoriji grada,
– izgrade male mreže daljinskog grejanja koje koriste obnovljive izvore u prigradskim i seoskim naseljima,
– da do 2030. godine proizvodnja više od 60% energije bude iz obnovljivih izvora, odnosno više od 90% do 2050. godine.
Zaključci istraživanja ukazuju, kao i u drugim gradovima i opštinama u Srbiji, da je i u Šapcu neophodno unaprediti i razviti sistem redovnog praćenja nastanka i tokova otpada što bi omogućilo profilisanje poslovnih modela cirkularne ekonomije, oslonjenih na upotrebu otpada kako bi se kreiralei poslovne šanse.
Takođe, neophodno je i u budućim dokumentima lokalnih javnih politika predvideti mere i aktivnosti kojima bi se stvorili uslovi za razvoj cirkularne ekonomije, a kako su prethodna strateška dokumenta u Šapcu istekla, stvara se idealna prilika za ugrađivanje principa cirkularne ekonomije i njenih elemenata u lokalne strateške dokumente i planove prilikom obnove starih i izrade novih strateških dokumenata.
Istraživanje u okviru projekta „Zeleni inkubator“ sprovedeno je u saradnji sa lokalnim akterima i stručnjacima u oblastima cirkularne ekonomije i upravljanja otpadom. Svaka studija koja je izrađena sadrži kraći edukativni deo, sa osnovnim informacija o cirkularnoj ekonomiji, zatim analizu strateškog i regulatornog okvira za sprovođenje cirkularne ekonomije od Evropske unije do lokalnog nivoa, i na kraju deo specifičan za konkretnu opštinu ili grad, u kome je dat prikaz socio-ekonomskog i pravno-institucionalnog konteksta, analiza sistema upravljanja industrijskim i komercijalnim otpadom i analiza sistema upravaljanja komunalnim otpadom.
Publikacija „Polazne osnove za tranziciju ka cirkularnoj ekonomiji u Šapcu“ dostupna je na zvaničnom sajtu Koalicije 27 i na sajtu udruženja “Inženjeri zaštite životne sredine” i u njoj lokalna preduzeća, preduzetnici i preduzetnice i ostali zainteresovani mogu pročitati šta je potrebno uraditi ukoliko planiraju da model cirkularne ekonomije implementiraju u svoje poslovanje.
Završna studija koja sublimira rezultate do kojih su istraživački timovi došli tokom skoro trogodišnjeg rada na analizi ukupno 40 gradova i opština, a pre svega mogućnosti i izazova sa kojima se jedinice lokalne samouprave i zainteresovani akteri konkretne zajednice suočavaju kada model cirkularne ekonomije pokušavaju da primene u praksi može se takođe preuzeti na sajtu Koalicije 27 i sajtu udruženja “Inženjeri zaštite životne sredine”.
Projekat “Zeleni inkubator” sprovodi Beogradska otvorena škola, u saradnji sa Mladim istraživačima Srbije i Inženjerima zaštite životne sredine, uz podršku Evropske unije.
