Ilija Popović Spirinovac rođen je 1903. godine, u gradu na lepom plavom Dunavu, Smederevu. Po dolasku u Šabac, završava gimnaziju. Posle gimnazije, završio je pravni fakultet. Jedno vreme bavio se advokaturom. Kao poznat, pošten i priznat građanin Šapc, od 1934. do 1940. godine bio je predsednik šabačke opštine, i jedno kratko vreme, od 1941. godine pod okupacijom fašističke Nemačke, obavljao je dužnost predsednika šabačke opštine. Ilija Spirinovac po završetku Drugog svetskog rata i oslobođenja Šapca 23. oktobra 1944. bio je posebno tretiran a i njegova porodica, da je bio saradnik okupatora, fašista Nemaca, pa je jedno vreme bio pritvoren u zatvoru ni kriv ni dužan. Ilija Popović Spirinovac, bio je i Ban Drinske Banovine sa sedištem u Sarajevu. Kraljevina Jugoslavija je pre Drugog svetskog rata bila podeljena na Banovine. Ilija Popović kao predsednik šabačke opštine za vreme predsednikovanja u svim šabačkim glavnim ulicam, koje su bile trasirane prema centru a gde su kolovozi imali tursku kaldrmu zamenio je tursku kaldrmu granitnim kockama.
Kao porodičan čovek, imao je suprugu Jelenu Katić Lozničanku, poreklom iz poznate porodice Katić, koja je i sada poznata. U strogom centru Loznice, u Katića kući, nalazi se Loznički muzej. Porodica Katić, bila je poznata kao jedna od najbogatijih porodica u lozničkom kraju a i u Srbiji. Sa desne strane reke Štire u centru Loznice, nadomak Vukovog doma, sve do završetka Drugog svetskog rata nalazilo se veliko imanje Katića a Lozničani su je nazivali Katićevača. Na tom velikom zelenom prostoru nalazio se loznički „Sokolski dom“ i fudbalsko igralište lozničkog fudbalskog kluba „Srbadija“ koje se nalazilo sve do oslobođenja, završetka Drugog svetskog rata, kad fudbalski klub „Srbasija“ menja ime i zove se loznički FK „LSK“. Kada je u Loznici izgrađena i počela sa radom hemijska fabrika „Viskoza“, na Katićevači za svoje zaposlene „Viskoza“ je podigla veliko moderno naselje sa konfornim stanovima. Pored stambenog naselja, grad Loznica i republika Srbija, i ustanove podigli su zgrade od značaja. Podignuta je: nova železnička stanica, autobuska stanica, zgrada Elektro-distribucije i trgovinske radnje. Loznički fudbalski teren i fiskulturna hala podignuti su na „Lagatoru“, sa desne strane puta Loznica Šabac, a tu se do završetka Drugog svetskog rata nalazila i železnička stanica.
Bračni par Ilija Popović Spirinovac i Jelena stanovali su u porodičnoj kući sa velikim dvorištem u strogom centru Šapca na levoj strani Karađorđeve ulice 100 metara udaljenog od hotela „Zeleni venac“. Na toj levoj strani Karađorđeve ulice, do Ilije Spirinovca, bile su porodične kuće prof. Matematike Kaje Savića, apotekara Laze Lazića i kuća Cala Škulića i drugih poznatih Šapčana, radnje poznatih zanatlija, časovničara Ilije Druljina, poslastičara Hasana, frizera Pavla Petrovića Paća i pekara Žunića, čije su se radnje nalazile od hotela „Zelenog venca“ do sada izgrađenog Opštinskog suda. Bračni par Ilija i Jelena, u srećnom braku imali su dvoje uspešne dece: kćerku Katarinu, koju su mnogi u Šapcu znali kao Becu, i mlađeg sina Đorđa, koga su mnogi Šapčani znali po nadimku Bonca, a posebno njegovi školski drugovi. Kći Beca i sin Bonca, osnovnu školu i šabačku gimnaziju završili su u Šapcu. Beca i Bonca u Beogradu upisuju zdravstvene fakultete. Beca upisuje Medicinski fakultet, uspešno i na vreme ga završava. Posle zaršenog fakulteta, Beca specijalizira anesteziologiju i kao jedan od najboljih lekara anesteziologa, tada u Socijalističkoj Jugoslaviji, ne vraća se u Šabac i sve vreme ostaje u Beogradu. Beca kao lekar anesteziolog, zaposlena je u beogradskim prestižnim ustanovama i institutima. Beca, vaspitana, pažljiva kada je slobodna, iz Beograda dolazi u Šabac, da obiđe svoje voljene, majku Jelenu, oca Iliju i brata Đorđa Boncu.
Ilijin i Jelenin sin Đorđe Bonca u Beogradu upisuje stomatologiju, manuelno obdaren, Bonca u roku završava fakultet i specilijazirao je oralnu hirurgiju. Kao lekar stomatolog Bonca je bio cenjen od pacijenata, kojima je vršio intervencije, vađenje i popravke zuba. Po dolasku u Šabac Bonca se zaposlio u šabački Medicinski centar „Laza K. Lazarević“, kao lekar stomatolog.
Po završetku fakulteta i povratka iz Beograda u Šabac i zasnivanja radnog odnosa, Bonca se ženi sa Šapčankom Verom Rukavinom, sestrom čuvenog Šapčanina, Kamičanina, Ive Rukavine.
Kada je Ilija Popović Spirinovac u vreme Kraljevine Jugoslavije 1938. godine bio predsednik šabačke opštine Ministarstvo građevinarstva Kraljevine Jugoslavije ponudi šabačkoj opštini da se u Šapcu izgradi, tada čuvena fabrika obuće „Bata“ ili hemijska fabrika „Zorka“. Prva hemijska fabrika u Kraljevini Jugoslaviji koja je nosila naziv „Zorka“ bila je izgrađena u Subotici. Iz dokumenata i istorijskih podataka u Šapcu je trebala da se izgradi fabrika obuće „Bata“. Zbog te ponude, da se izgradi fabrika obuće protestvovale su šabačke zanatlije, posebno Unija zanatlija opančara, kojih je u Šapcu bio veliki broj i koji su izrađivali obuću-opanke za stanovništvo koje je živelo na selu. Opančarskih radnji u Šapcu bilo je u svim krajevima grada i u ulicama u koje je ulazilo stanovništvo iz okolnih sela u Šabac. Predsednik šabačke opštine, Ilija Popović Spirinovac pokušao je da uveri jedan broj većnika, članova šabačke opštine, i šabačke opančare da su hemijske fabrike štetne po zdravlje čoveka i svih živih bića čije je stanište u blizini fabrika. On je od Šapčana, Kamičanina, Mila Maričića, koji je tada imao jedini privatno autobusko preduzeće, naručio dva autobusa i sa ta dva autobusa odveo je u Suboticu šabačke većnike (članove opštinske skupštine) i šabačke zanatlije opančare, gde je postojala PRVA hemijska fabrika „Zorka“ (DRUGA hemijska fabrika sa istim imenom „Zorka“ izgrađena je u Šapcu 1938. godine). Odlazak u Suboticu nije imao nikakav uticaj na neke šabačke većnike i sve šabačke opančare. Ostali su pri odluci da se izgradi HI „Zorka“ i fabrika je izgrađena u Šapcu. Fabrika obuće „Bata“ koja je trebala da bude izgrađena u Šapcu izgrađena je u Slavoniji, u mestu Borovu, nadomak Osijeka.
Posle završetka Drugog svetskog rata, nove vlasti u Socijalističkoj Jugoslaviji promenili su naziv fabrike „Bata“ a novi naziv je bio, fabrika obuće „Borovo“. Ovu kolumnu što pišem iz razlog što sam 9. decembra 2020. godine gledao na TV-AS emisiju na „Licu mesta“ u kojoj šabački istoričar Branko Stanković, zaposlen u šabačkom Muzeju, kaže da će u decembru 2020. godine, biti izložba o HI „Zorka“, PRVOJ hemijskoj fabrici u Kraljevini Jugoslavije. Kako ovaj podatak nije tačan, a prezentuje se preko medija, hteo sam da ga pisanjem ove kolumne demantujem i detaljno iznesem tačne podatke. To mu nije prvi put kao i doskora direktorki šabačkog muzeja Neli Tonković koja nije znala ko je osnivač šabačkog Muzeja. Da je to profesor Ljuba Pavlović. Lično me je negirala, da to nije istina, i ispalo je da ja ne govorim istinu i da lažem, a NAŠ narod kaže: „Ako koza laže, rog ne laže“. Oko njenog smenjivanja vodi se rovovska borba, prsa u prsa. Iz ovoga vidi se da je sa severa Bačke iz Subotice došla po političkoj liniji, snaći će se ona, nek je živa i zdrava.
Vrlo je pohvalno što će šabački Muzej u decembru 2020. godine organizovati izložbu o fabrici HI „Zorka“ koja je u Šapcu izgrađena i počela sa radom 1938. godine za vreme Kraljevine Jugoslavije. Hemijska fabrika „Zorka“ bila je „alfa i omega“ za razvoj grada u mnogim oblastima: školstva, zdravstva, sporta, socijalnih pitanja zaposlenih i njihovih porodica, školovanju njihove dece, koje je fabrika „Zorka“ za vreme letnjih i zimskih školskih raspusta slala na letovanja na more i planine i zimovanja /skijanja u zemlji i inostranstvu po posebnim benefitima, regresima, zavisno od visine ličnih dohodaka – plata zaposlenih u fabrici „Zorka“. Međutim jedan od najvećih prioriteta upravnih organa HI „Zorka“, bila je stambena izgradnja, izgradnja konfornih stanova za zaposlene i njihove porodice. HI „Zorka“ najviše stanova izgradila je u Šapcu, a to su naselja „Benska bara“ i „Trkalište“ i naselje kod osnovne škole sada „Jevrem Obrenović“ i ulica: Žike Popovića, Miće Stanojlovića i Braće Srnić. Pored svih izgrađenih stanova koje je u Šapcu izgradila HI „Zorka“, među prvim stambenim zgradama izgrađen je „šabački soliter“ kako ga Šapčani nazivaju – „Soliter“ se nalazi između ulica, sa leve strane ulice Pop Lukine od broja 2 i sa desne strane ulice Miloša Pocerca (Šanin šor) i nekada prostora „Mali pijac“, poznat po pesmi: „Mali pijac potopila Sava“ itd. U toj zgradi „Zorkinom soliteru“ u prizemlju zgrade su lokali u kojima se nalaze trgovinske radnje, i radnje za druge namene.
O soliteru o kome pišem od prvog sprata, pa sve do poslednjeg sprata su komforni stanovi: garsonjere, jednosobni i dvosobni stanovi. Taj stambeni prostor koristili su samo zaposleni, koji su bili u radnom odnosu u HI „Zorka“. U zgradi su bili montirani liftovi. Ispred solitera Gradske vlasti trebale bi fabrici HI „Zorka“, koje na žalost više nema i ne postoji, da podignu velelepni spomenik i da se na spomeniku, kaligrafski, zlatnim slovima napiše šta je sve HI „Zorka“ učinila i uradila za razvoj i ugled Šapca. A da se odgovorni koji vladaju gradom ne ogluše za taj apel. Međutim mnogim a posebno pojedincima, koji za Šabac nisu dali ni jedan delić, kao što je Šapcu dala HI „Zorka“, pa čak ni živeli ni stanovali u Šapcu, samo što su rođeni sa karakterističnim imenom i prezimenom, po političkoj udvoračkoj liniji podigli su znamenita obeležja za sva vremena, a onim pravim znamenitim, zaslužnim Šapčanima koji su iza sebe ostavili i osnovali kulturne ustanove i istorijske spomenike na tim ustanovama i spomenicima nema njihovih imena!!??
-NASTAVIĆE SE-
Pavle Pavlović-Paja „Labud“
