SA HODOČAŠĆA PO SVETOJ ZEMLjI I SVETOM GRADU JERUSALIMU (3)
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice, poznata i kao Crkva Bogorodičinog groba, nalazi se na obodu Maslinske gore koja okružuje Jerusalim i – posle Crkve Hristovog groba na Golgoti – najsvetije je mesto za hrišćane. Okružena je zidinama i smeštena 12 m ispod nivoa zemlje, iznad pećine u kojoj je bilo položeno telo Majke Božje. U „crkvu u steni“ ulazi se spuštanjem niz 50 stepenika, a magičan izgled daju joj ikone i kandila kojima je ispunjena. Poklonjenje grobu Deve Marije kruna je hodočašća po Svetoj zemlji i Svetom gradu Jerusalimu, a poseban duhovni dar svakom verniku su pričešće na svetoj liturgiji i molitva pred ikonom Bogorodice Jerusalimske. Tu sreću i čast 12. septembra imala je hodočasna grupa „Sion travela“, a baš tu gde je Bogomajka položena u grob i gde se uznela na nebo njeni članovi upoznali su monaha Prohora rodom iz mačvanskog sela Badovinci. On je u svetinju nad svetinjama stigao pre 24 godine, a nakon pričešća je svoje zemljake u crkvenoj porti obradovao jutarnjom kafom, vodom i bombonama.
Nakon rastanka sa Mačvaninom sa Maslinske gore, koja je 3.000 godina bila jevrejsko groblje, 1948. pripala državi Jordan a nakon Šestodnevnog rata 1967. postala deo Izraela, hodočasnici pristigli iz Beograda krenuli su na Goru Tavor. Planina visoka 588 m, na kojoj se Gospod pred apostolima preobrazio, nalazi se u donjoj Galileji i istočnom delu izraelske doline. Od Nazareta je udaljena 9 km, 18 km od Galilejskog jezera, a Vitlejem od njenog podnožja deli trosatna vožnja. Pred okom posmatrača duž puta su se smenjivali retko rastinje i ogromni kaktusi, a bele kuće nalik na kutije potom su zamenili zelenilo, maslinjaci, raznobojno cveće, plantaže, već poorane njive, sistemi za navodnjavanje. Pucao je pogled na plodnu Golansku niziju, sličnu srpskoj Vojvodini, a na vrhu Tavora zaustavio se na pravoslavnom Manastiru Preobraženje Gospodnje.
Do svetinje nad čijim se krstom svake godine spušta „Blagosloveni oblak“ Srbe su odvezli minibusi, jer autobus ne može da savlada uspon i desetak uzastopnih krivina. Otac Ivan iz Eparhije šumadijske sve ih je u velikoj i lepoj crkvi miropomazao uljem iz kandila Bogorodice Tavorske. Učinio je to pred ikonom svetice, koju je naslikao Grk koji nije mogao da dođe na Tavor pa je crtež stavio u bocu i bacio je u more. Da je Bogomajka stigla na mesto o kojem je sanjao uverio se kada je postao njen iguman, a sestrinstvo tavorskog manastira svoje goste darovalo je kesama punim šljiva, krušaka i kajsija iz manastirskog voćnjaka. Radost im učinio i vozač minibusa, jer je dragovoljno snimio spuštanje sa vrha Tavora. U jednoj ruci držao je volan a u drugoj mobilni telefon i zastavicu Srbije, koju je iz Šapca doneo bračni par Dobrosavljević, a za lep gest i pravi podvig nagrađen je burnim aplauzom i bakšišom.
Nazaret potom beše novo hodočasno odredište. Najveći grad na severu Izraela, u kojem je živela Deva Marija a Isus odrastao, nalazi se u brdima Galileje i do njega se stiže kroz plodnu ravnicu koja zauzima više od četvrtine jevrejske države. Svetilište je hrišćana i ima nekoliko crkava, a pravoslavna je posvećana Blagovesti i nalazi se uz izvor kraj kojeg je moćni anđeo Gavrilo blagovestio Devici da će roditi sina i nadenuti mu ime Isus. Mladoj zaručnici drvodelje Josifa, rekao je: „Raduj se blagodatna, Gospod je s tobom, blagoslovena si ti među ženama!“ Jevanđelisti kažu i da je zbunjena Marija tada posetila trudnu tetku Jelisavetu i teču Zaharija, roditelje Jovana Preteče i Krstitelja, ali se u svoj Nazaret brzo vratila.
Trideset godina kasnije, po biblijskoj priči, Isus je iz grada svog detinjstva otišao u Kapernaum i stekao prve učenike. A kada su srski hodočasnici stigli u drevni grad na Gori blaženstva, mesto velikih čuda Hristovih i isceljenja, Crkva 12 apostola – kao u novozavetna vremena – beše ispunjena bolesnima i kljastima. U invalidskim kolicima, crkvenim stolicama i od kuće donetim, oni su žmureći sedeli sa slušalicama u ušima. Molili su se za isceljenje i na pridošlice nisu reagovali, a oči su otvorili tek kada se otac Ivan oglasio molitvom. A dok su novi nevoljnici pristizali pod krov svetinje, ukrašene crvenim malim i velikim kupolama, Srbi su celivali ikone i mošti čudotvorca Serafima Srovskog. Na obali Galilejskog jezera, po kojem je Isus hodao a danas je turistički dragulj Izraela, potom su se zasladili voćem sa Tavora. Slikanja radi, neki su zagazili i u hladnu jezersku vodu.
I Kana galilejska, 10 km udaljena od Galilejskog jezera, sva je sijala od sećanja na Isusa Hrista. U njenoj crkvi posvećenoj Svetom Georgiju oživela je jevanđeljska priča o Spasiteljevim čudima, o Blagodatnom oblaku koji je reku Jordan poveo uzvodno i svadbi na kojoj je mladoženju spasao od sramote pretvorivši vodu u vino. A u tom prostoru, punom milosti Božje, kupovalo se vino za venčanje ili krštenje najmilijih.
Apostolsko vreme poslednjeg dana hodočašća zasijalo je i na Sionu, u Manastiru Sveti Arhangeli koji je sv. kralj Milutin (Nemanjić) oko 1312. podigao za potrebe srpskih monaha u Jerusalimu a u čast vizantijske pobede nad Persijancima. Ta svetinja je nedaleko od Crkve Svetog Groba, a oslikao ju je kralj Stefan Dečanski i Stonskim dohotkom izdržavao i Uroš Nejaki. Od 1623. godine nije srpska, već pod jurisdikcijom Jerusalimske patrijaršije, ali je Sinod SPC uputio molbu za povraćaj.
Na Sionskoj gori učinjena je poseta i Sobi Tajne večere, koju nazivaju Gornjica. To je najsvetija soba hrišćanstva, u kojoj je Isus oprao noge svojim učenicima i gde je priređena Poslednja večera na kojoj je ustanovljena Evharistija – Sveta tajna Pričešća. Crkveno predanje kaže da je sv. Sava Srpski dukatima i srebrenjacima svog sinovca, kralja Radoslava, prekrio pod te prostorije i tako je od Saracena otkupio a onda darivao Lavri sv. Save Osvećenog. Reč je o kući Jovana Bogoslova, gde je Bogorodica živela nakon raspeća Isusa Hrista, koja je uništena u poslednjem krstaškom ratu. Franjevci su je u 14. veku obnovili, a muslimani preuzeli 1524. pa se na njenim zidovima i danas čitaju arapski zapisi.
Biblijsko vreme čitalo se i u velikoj i sveže oslikanoj Crkvi Polje pastira. Nekada je to bio manastir, a danas parohijska crkva čija je porta ispunjena zelenilom, cvećem i lijanderima. Čine je gornji hram i pećina u kojoj su u drevnu noć čobani iz okoline Vitlejema dremali, grejali se oko vatre i pričom rasterivali san a onda na nebu ugledali blistavu svetlost i anđela, koji im reče: „Ne bojte se, jer vam, evo, javljam… da vam se danas u Vitlejemu rodi Spas, koji je Hristos Gospod, idite i vidite ga…“
Manastir Svetog Georgija u novozavetnoj Palestinskoj Lidi, današnjem gradu Lodu u blizini Tel Aviva, beše poslednji na sedmodnevnom hodočasnom putu grupe „Sion travel“. U manastirskom hramu, podignutom na temelju kuće svečevog oca, nalazi se bela mermerna kripta velikomučenika i jedinog pobedonosca koji je kao rimski vojnik u 3. veku postradao jer se zbog progona hrišćana suprotstavio caru Dikolecijanu. Lanci kojima je bio okovan vise na crkvenom zidu, a grobna ploča i danas mirotoči. Predanje kaže da je čudotvorna ikona sv. Đorđa pred Saracenima pobegla u vidu svetlosnog stuba i preselila se u svetogorski Zograf. A da je svet zaista mali srpski hodočasnici uverili su se nešto kasnije, kada su u manastirskom konaku upoznali mladića iz Pančeva koji tu svakog vikenda tihuje sa kolegom Aleksandrom iz mačvanskog sela Drenovca.
A na aerodromu „Ben Gurion“ u Tel Avivu potpisnik ovih redova suočio se sa panikom. Ne zbog izraelskog neba, koje beše puno dronova, već zbog straha da će se pomutiti slike sedmodnevnog hoda starozavetnim i novozavetnim stazama. Zbog straha da će sveto miro prestati da ispunjava dušu i zaborav prekriti viđeno i doživljeno na poklonjenju učinjenom iz ljubavi prema pravoslavnoj veri, Hristu Spasu i Bogorodici. Zbog ubeđenja da je suština hodočašća po Svetoj zemlji i Božjem gradu u širenju priče o Golgoti, o danu u kojem se pre 2.000 godina – kada je Isus na krstu razapet – Zemlja zatresla, Sunce pocrnelo a grobovi otvorili. Jer, i psalmopisac, reče: „Ako zaboravim tebe Jerusalime, neka me zaboravi desnica moja“.
Hadži Živana Vojinović
