SA HODOČAŠĆA PO SVETOJ ZEMLjI I SVETOM GRADU JERUSALIMU (2)
Iz Vitlejema, desetak kilometara udaljenog od Jerusalima, nakon prolaska „ček pointa“ i visokog zida koji deli Palestince i Izraelce, grupu „Sion travel“ hodočašće je 10. septembra odvelo u Manastir sveti Georgije Hozevita. Uz molitvu i novozavetnu priču krenulo se ka 30 km udaljenom Jerihonu, koji pripada Palestini i jedan je od najstarijih mrtvih gradova na svetu jer postoji od kada je 1250. g. p. n. e. 12 jevrejskih plemena ušlo na to područje. Kraj Maslinske gore, sa desne strane puta, promicale su slike proširivanja saobraćanice i zgrade u izgradnji. Pritisak u ušima najavio je potom naglo spuštanje terena, a pejzaž Judejske pustinje – premrežene električnim stubovima – remetila je poneka beduinska limena udžerica.
Ka svetinji Hozevita, za koju se veruje da će – kao i Lavra sv. Save Osvećenog – postojati do kraja sveta i drugog dolaska Gospodnjeg, hodočasnike sa teritorije bivše Jugoslavije odvezlo je pet kombija. Manastir je u divljoj klisuri urezan u stenu pa se kilometar i po moralo i pešačiti, što na pustinjskoj vrelini i velikom usponu beše pravi podvig. Često se zastajalo i pri predasima razgledane isposnice, u kojima su se podvizavali mnogi pa i otac i mati Deve Marije. Prvi „kolektivni“ zastanak u kanjonu Vadi Kelp beše na vidikovcu sa veličanstvenim pogledom na svetinju, u kojoj je isposnica Božjeg proroka i glasnika Ilije koga su tokom duge suše hranili crni gavrani. Nakon poklonjenja sv. Georgiju Hozeviti, koji je u 7. veku živeo u molitvi i postu a Srpska pravoslavna crkva ga slavi 8/21. januara, manasi su gostima ponudili okrepljenje vodom, bombonama i kafom.
Odlazak u grčki pravoslavni Manastir Iskušenja Gospodnjeg, koji se u Judejskoj pustinji na severozapadnoj periferiji Jerihona uzvisuje na Gori Kušanja, beše još veći podvig. Upornost je međutim bila ravna veri, a posebna radost poklonjenje u pećini u kojoj je Isus proveo 40 dana posta. Biblijska priča kaže da se Sin Božji posle krštenja u reci Jordan povukao u pustinjsku osamu i u blizini Jerihona, izgrađenom pre 9.000 godina, spremao za javno delovanje. Sotona ga tada tri puta iskušao: nudio mu vlast nad svetom ako kamen pretvori u hleb, skoči sa vrha jerusalimskog hrama, i ako se njemu pokloni. A pri povratku iz pećine u kojoj se Hristos posteći molio, i hodočasnike su na svakoj krivini čekala svojevrsna iskušenja – ispružene ruke dece beduina.
Posle Gore Kušanja usledilo je pogruzenje u rečici Jordan, „krstionici sveta“. Tu prirodnu granicu istoimene države i Izraela, danas, na izraelski i jordanski deo dele bove i čuvaju vojske dva naroda. Novozavetna priča kaže da je Jovan Krstitelj tu krstio svoga 30-godišnjeg rođaka i učitelja Isusa, a u ime sećanja na taj događaj i vernici pristigli iz Beograda – među kojima beše i četvoro Šapčana – priključili su se milionima onih koji su tokom vekova učinili isto. Obučene u bele stihare – ukrašene Isusovim likom – otac Ivan je jedno po jedno u ime Oca i Sina i svetog Duha tri puta potapao u vodu, a znatiželjnici sa jordanske strane sve su pratli i telefonima snimali.
U Manastir Sveti Gerasim Jordanski, 3,5 km udaljen od obale Jordana i 6 km od Mrtvog mora, krenulo se nakon pogruzenja (za krštene nema drugog krštenja!). Svetinja je 455. godine osnovana na mestu gde je od apostolskih vremana bila mala crkva u pećini, u kojoj je Sveta porodica prenoćila. Drevna priča kaže da je sv. Gerasim, koji se na freskama predstavlja sa lavom, iz lavlje šape izvukao trn a zver ga iz zahvalnosti svuda pratila i uginula posle njegovog upokojenja.
Na ulazu u manastir jordanskog svetitelja uzdizale su se palme, sa čijih grana su visili džakovi puni urmi, opijao miris bosiljka i raznobojnog cveća. Pogled su plenili i mozaici na nekim od spoljašnjih zidova svetinje, na podovima u hramu i nevelikoj porti. Srpske hodočasnike „dočekali“ su veliki psi, a jedan žuća ni repom nije mrdnuo ali se sa psećom braćom oglasio čim su ih zvona najavila. Dobrodošlicu im u porti potom poželeo monah i svakome darovao po sveću i ikonicu sv. Gerasima, a nakon posete crkvi i paraklisu svetitelja posluženi su sokovima i kolačima.
Povratak u hotel umesto sat i po trajao je duplo duže, jer su na jerusalimskim ulicama ogromne gužve bile zbog zatvaranja tri od pet kontrolnih punktova između Jerusalima i Vitlejema. Sutradan, na veliki praznik Usekovanije, grupa „Sion travel“ rano je krenula na liturgiju i pričešće u vitlejemsku Crkvu rođenja Isusa Hrista. Ta svetinja, jedno od dva najvažnija mesta u hrišćanskom svetu, uzdiže se nad pećinom u kojoj je Deva Marija na svet donela Božanskog Mladenca, po jevrejskom običaju povila ga u duge povoje, položila u jasle i – kao što je anđeo zapovedio – dala mu ime Isus.
Crkva Rođenja Isusa Hrista u Vitlejemu mnogo puta je rušena, a uzdiže se na temelju one koju je početkom 4. veka podigla carica Jelena. Prostire se na 12.000 kvadrata, monumentalna je i posebna. Njen glavni ulaz su „Vrata poniznosti“, visoka samo 120 cm, pa svako mora da se sagne i na taj način iskaže poštovanje. Hram čine dve celine. Prva se uzdiže iznad pećine u kojoj je Bogomladenac rođen, a osvetljena je brojnim svetiljkama koje joj daju magičan izgled. U drugoj je gornja crkva i svojevrsni hol sa dva niza visokih crvenih krečnjačkih stubova. Svi su ukrašeni tamnim i neobičnim ikonama, a u jednom su četiri rupe u koje se četiri prsta stavljaju tako da tvore krst.
Sveta liturgija u Crkvi Rođenja Isusa Hrista služena je na tri jezika, grčkom, arapskom i srpskom, što je bio poseban doživljaj. Ogromna čast Srbima beše i to što su se molili i pričestili u donjem hramu, u Pećini u kojoj je Spasitelj ugledao svet. Velika radost bilo je i poklonjenje Vitlejemskoj zvezdi, koja je mudrace sa Istoka dovela do jasala u kojima je u dalekoj Judeji rođen Isus, jer se pod njenim blagoslovom lakše stiže do Nebeskog Jerusalima i spasenja. A baš tu, gde je Deva Marija rodila Sina Božjeg i mudraci ga kao cara darivali zlatom, tamjanom i izmirnom, srpski hodočasnici upoznali su jedinu Srpkinju – monahinju Doroteju.
Nakon liturgije, pričešća, paljenja sveća i razgledanja monumentalne vitlejemske crkve, krenulo se na Maslinsku goru. Prva poseta beše ruskom manastiru Marije Magdalene, koja je rimskom caru Tiberiju kao dokaz da je Isus Sin Božji dala jaje koje je u njenoj ruci pocrvenelo. Nakon celivanja kivota Blage Marije, sarkofaga sv. kneginje Olge i paraklisa sv. Jovana Krstitelja, usledilo je poklonjenje u grčkoj svetinji takođe posvećenoj Vaznesenju. Nekolicina hodočasnika ušla je i u džamiju, koja preko puta grčkog manastira čuva stopalo Iusa Hrista, a ostali su otišli na vidikovac da bi Jerusalim videli kao na dlanu.
Veličanstvena panorama Božjeg grada zaista pruža jedinstven pogled na najvažnije jevrejske i muslimanske svetinje. Izdvajaju se Zid plača, Zlatna džamija, koju nazivaju i „Kupola na steni“, i crna Omarova džamija Al Aksa, koja je tamo gde je praotac tri religije – Avram – doveo sina Isaka da bi ga prineo na žrtvu i gde je nekada bio Solomonov hram. Pred Zapadnim zidom ili Zidom plača, koji je od krečnjaka načinjen kada je Judejom vladao Veliki Irod (19. g. p . n. e.), Jevreji se mole, klanjaju i plaču žaleći uništenje svojih hramova. Muslimani ga nazivaju Burakov zid, jer veruju da je prorok Muhamed pre uzdizanja u raj tu vezao svog krilatog konja El Buraka.
Stradanje Sina Božjeg u Bahovim je notama i na platnima Direra. Najviše je ipak u dušama vernika, a sliku Isusove patnje najvernije pruža Via dolorosa. Tom uzanom Ulicom bola iz očiju hrišćana tokom vekova potekla je reka suza, a hodočasnici i danas celivaju svih 14 Hristovih muka. Uglavnom zastaju kod vile Antonija, gde je osuđen, na mestu gde mu je Simon iz Kirine pomogao u nošenju krsta, gde mu je Veronika izbrisala okrvavljeno lice, i kod Crkve Svetog Groba gde je razapet i položen u grob. I pred potpisnikom ovih redova, od Pretorijuma do Golgote, oživela je strašna povorka i slika 33-godišnjeg mladića koji je osuđen na raspeće i – uzbrdo – na leđima nosi ogroman krst a svetina ga bičuje, kruniše vencem od trnja, pljuje i viče: „Raspni ga, raspni!“
Živana Vojinović
Naslovna fotografija: Vidikovac u kanjonu Vadi Kelp
