Po završetku Drugog svetskog rata, 9. maja 1945. godine, počeli su da se, po selima i gradovima širom Srbije, masovno osnivaju fudbalski klubovi koji su se takmičili u ligama od najnižeg pa do najvišeg ranga takmičenja. Veliki broj fudbalskih klubova, koji su se takmičili ili igrali prijateljske i prvenstvene utakmice, u to vreme, zahtevao je od Saveza fudbalskih sudija, koja je bila samostalna organizacija odvojena od fudbalskog saveza, da organizuje kurseve i ispite za kandidate za sticanje zvanja fudbalskog sudije opštinske kategorije, ako ispit polože, Naime, okupacione vlasti u Šapcu, od 6. aprila 1941. god. Do 23. oktobra 1944. god. kada je oslobođen Šabac, nisu dozvoljavali da fudbalski klubovi, koji su osnovani i postojali još u Kraljevini Jugoslaviji, da igraju prvenstvene fudbalske utakmice. Dozvoljavali su samo da igraju prijateljske fudbalske utakmice, ponekad samo za hrišćanske praznike Božić i Uskrs. Sećam se da sam za sve vreme Drugog svetskog rata, Nemačke okupacije od školske 1940/41 godine do 1944. godine, bio đak osnovne škole „Stojan Novaković Vežbaonice“ koja se nalazila u Prekom Šoru u Masarikovoj ulici broj 33. Za vreme Nemačke okupacije, pune četiri godine, u Šapcu su postojala su samo dva fudbalska kluba koja su igrala samo prijateljske utakmice, pod prismotrom i strogom kontrolom nemačkih fašista. U to vreme ti fudbalski klubovi bili su FK „Mačva“ i FK „Zanatlija“. Kasnijih godina veliki broj fudbalera, šabačke FK „Mačve“ igrao je za najpoznatije klubove tada celovite Jugoslavije, a dosta njih i za reprezentaciju Jugoslavije. Mnogi fudbaleri su fudbalsku karijeru počinjali u FK „Mačvi“. Šabački FK „Radnički“, sve vreme nemačke okupacije, nije bio aktivan jer je dosta članova uprave i igrača bilo privrženo borbi protiv nemačkih fašista i Srba Kvislinga, posebno fašista Ljotićevaca i njihovog vođe Dimitrija Ljotića, nažalost Srbina. Sva dokumenta, pečate, sportske legitimacije, sportsku opremu: trenerke, crvene dresove, sportske gaćice, štucne, kopačke, čuvani su sakriveni u jednoj grobnici na šabačkom Donjošorskom groblju, za sve vreme nemačke okupacije, do oslobođenja Šapca. Opremu je čuvao grobar Žuća koji je bio i ekonom kluba. Po završetku Drugog svetskog rata klub FK „Radnički“ se aktivirao i počeo sa radom, treninzima i odigravanjem prijateljskih utakmica. 90-set posto igrača i članova uprave kluba FK „Radnički“, bili su zaposleni u fabrici „Zorka“ u Šapcu, koja je počela sa radom pred Drugi svetski rat 1938.
Inače, prva hemijska fabrika „Zorka“ bila je podignuta u Subotici. Tada, glavni, odgovorni, za podizanje fabrika u Kraljevini Jugoslaviji, odlučili su da se u Šapcu podigne obuće „Bata“, ali u FNR „Jugoslaviji“ ta fabrika obuće nosila je naziv „Borovo“ jer se fabrika nalazila u Republici Hrvatskoj u Slavoniji u mestu Borovo. Najveće zagađenje pogubno za zdravlje ljudi u gradovima Srbije u kojima su se nalazile hemijske fabrike bili su gradovi: Šabac, Loznica i Bor. Pored građana koji su živeli u tim gradovima, gde su se nalazile hemijske fabrike najugroženiji zdravstveno, bili su svi zaposleni koji su radiči u tim fabrikama. Po oslobođenju, merodavni, odgovorni, koji su bili rukovodioci hemijskih fabrika, njihov prvenstveni cilj bio je koliko će proizvoda hemijska fabrika proizvesti za tržište. Najveći ekološki zagađivač Šapca bila je HI „Zorka“. U fabrici „Zorka“ nije bilo ugrađeno filtera za prečišćavanje vazduha i vode. Zagađenu vodu HI „Zorka“ ispuštala je u Savu, zagađivala i riblji fond i ostala živa bića koja su živela u reci Savi. Moj otac, amaterski sportski ribolovac, svaki slobodan trenutak, provodio je na pecanju na Savi, Drini i Jadru. Na pecanju odsutan od kuće bio je nekada nedelju dana. Na rekama je i noćivao je. Imao je šator opremljen sa dušekom, jastukom i čaršafima, pokrivačima, od šporeta „smedereca“ imao je tučanu plotnu koju je stavljao na nekoliko cigli i na tom improvizovanom šporetu spremao sebi hranu sve vreme dok je bio na pecanju. Često sam obilazio mog oca, kada je bio na pecanju po nekoliko dana, da vidim u kakvom je zdravstvenom stanju i da li mu je nešto potrebno od hrane. Mesto na reci Savi gde je moj otac često odlazio na pecanje bilo je Novo Selo na levoj strani puta Šabac-Obrenovac u blizini Debrca. Jednog dana kad sam došao da obiđe oca na pecanju on je upecao šarana kapitalca. Šaran je bio težine oko 10-set kilograma. Iz Novog Sela sa Save, ja i moj otac vraćamo se u Šabac kući, sa ulovljenim šaranom. Otac je odmah uredio, isekao ga na šnite i pekao ga kako Dalmatinci kažu na „Gradele“, a kada Dalmatinci ribu kuvaju kažu na lešo. Kada smo za ručak počeli da konzumiramo pečenog šarana, osećao se neprijatan i neugodan miris pepeina. U to vreme pepein je proizvodila HI „Zorka“, koja nije imala filtere za prečišćavanje vode i vazduha. Neprečišćenu i zagađenu vodu ispuštala je u Savu i trovala faunu, riblji svet, rakove i sva živa bića koja su živela u Savi. HI „Zorka“ u Šapcu, u to vreme, nije imala ni filtere za prečišćavanje vazduha pa je zagađivala okolinu i neke krajeve grada: Donji Šor, stambeno naselje „Bensku Baru“, Šipurske livade, Jelenču i Dumaču, stambenu koloniju „Zorkinu“ i hemijsku školu „Boris Kidrič“. U okolini HI „Zorka“ nije bilo ptica, a u vreme zime, sneg je bio crn od crnih čestica koji su ispadali iz „Zorkinih“ odžaka jer je fabrika „Zorka“ radila 24-tri časa, tri smene. Direktor škole „Boris Kidrič“ Veselin Tomašević koji je sa porodicom stanovao u stanu koji je bio u sklopu škole, nije mogao da suši oprani veš napolju zbog čestica koje su ispadale iz „Zorkinih“ fabričkih odžaka, koji je raznosio vetar a hemijska škola i sada se nalazi preko puta, gde je bila hemijska fabrika „Zorka“, koje već odavno nema po politici šabačkih (ne)političara koji su zalutali u politiku, neznalice, a neki od njih i sada su u politici grada Šapca jednom rečju „PRELETAČI“, neviđeni karakteri, danas jesam sutra nisam, a ta politika takvih vidi se golim okom iz aviona, a boju menjaju kao „KAMELEONI“, i iz biologije poznata pojava mimikrija, koje životinje da bi opstale menjaju boju, a to rade neki od šabačkih političara!!!
Pored dva šabačka fudbalska kluba FK „Mačve“ i FK „Radničkog“, 50-tih godina 20-tog veka osnovani su u Šapcu novi fudbalski klubovi: FK „Trgovački“, FK „Zanatlija“, FK „Metaloplastika“, FK „Borac“, FK „Grafičar“, FK „Železničar“, FK „Letnjikovac“, FK „Jelenča“ novoosnovani klubovi su bili dobro organizovani a u upravi tih klubova bili su poznati, pošteni i čestiti ljudi koji su uspešno vodili fudbalske klubove, kao predsednici sekretari i članovi uprave tih klubova. Pre nas, šabačkih fudbalskih sudija, koji smo polagali sudijski ispit 1962. godine i stekli zvanje fudbalskog sudije u Šapcu su bile poznate fudbalske sudije. Đorđe Stefanović Kokan, Dušan Vasiljević -Detektiv, Joja Radomirović, Ivan Antonić, Mikica Sinđelić, Vlastimir Anđelić – Farkaš, Momčilo Bošković – Nole, Mića Stanimirović – Kukica, Ostoja Josipović – Tropela, Danilo Stefanović – Mikado, Evgenije Čolić, Bora Vukašinović, Mirko Crvak, Rade Nikolić, Brana Mitrović, vojno lice koji je živeo sve vreme u Zagrebu, koji je kao fudbalski sudija, sve vreme bio na listama liga: obavljao dužnost pomoćnog sudije. Inače Brana Mitrović bio je rođeni brat Dragana Mitrovića, koji je sve vreme bio zaposlen u HI „Zorka“, a u fudbalu bio je sekretar FK „Radničkog“, a jedan period Dragan Mitrović bio je i u fudbalskom klubu FK „Mačva“. Sudija Danilo Stepanović -Mikado, Evgenije Čolić i Brana Mitrović, Šapčanin, žitelj Zagreba bili su na listama pomoćnog suđenja fudbalske Druge Savezne lige. Po završetku Drugog svetskog rata, od oslobođenja u vreme kada je postojala celovita Jugoslavija, na listi fudbalskih sudija Jugoslavije, fudbalske utakmice te lige iz Šapca sudio je Pavle Pavlović – Paja „Labud“. Posle njega Prvu Srpsko Crnogorsku ligu sudili su: Milivoje Aksentijević i Živanović – Mandov. Pavle Pavlović je od 1972. godine do 1979. godine, sve vreme bio na listama glavnog suđenja Druge i Prve Savezne. A 1979. godine Pavle Pavlović je prestao sa suđenjem fudbalskih utakmica. Fudbalski savez Jugoslavije stavio je Pavla Pavlovića na listu kontrolora i u ispitnu komisiju za polaganje Saveznih fudbalskih sudija. U Šapcu je bilo saveznih fudbalskih sudija, koji nikada nisu bili na listama suđenja Srpskih liga i Saveznih liga jer nisu pokazali znanje, pa su sudili fudbalske utakmice nižeg ranga. Znam imena tih sudija, ali neću da ih identifikujem jer i oni više ne sude fudbalske utakmice! Nas trojica fudbalskih sudija: ispit za fudbalskog sudiju, polagali smo pre 59 godina, 1962. godine pred komisijom Šapčanina Đorđa Stefanovića – Kokan i Beograđanina Franca Ropreta sekretara fudbalskih sudija Srbije i Bore Vasiljevića „Ikiša“ fudbalskog sudije, nekada čuvenog fudbalskog reprezentativca u vreme Kraljevine Jugoslavije.
-NASTAVIĆE SE-
Pavle Pavlović-Paja „Labud“
Sećanje na šabačke fudbalske sudije
